ارزشهای حاکم بر رشته ( values)
توجه به اين نکته که بيمار به عنوان يک انسان قادر است به طور مستقل روش درمانی مورد نظر خود را انتخاب کند ، دانش آموختگان قادر خواهند بود با تاکيد بر عدالت اجتماعی و برابری انسانها و با توجه به ارزشهای حاکم بر جامعه اسلامی ، اصول اخلاقی و اعتقادی حرمت بيمار را به عنوان يک انسان ويژه که دارای خصوصيات جسمی ، روانی و عاطفی خاص خود می باشد در سرتاسر طول عمل جراحی از ابتدای پذيرش تا ترخيص از اتاق عمل حفظ کنند و با جلب اعتماد بيمار به عنوان يک حامی ، يک ارتباط شگفت انگيز انسانی را حفظ کنند . کاستن از سطح اضطراب بيمار قبل از جراحی و رفع نيازهای همه جانبه او کليد پيشگيری از بسياری از عوارض ناشی از دريافت بيهوشی می باشد واين امر تنها از دستهای پر توان نيروهای آگاه و متبحر اتاق عمل بر می آيد .
رسالت رشته (mission)
رسالت آموزش رشته اتاق عمل در مقطع کارشناسی پيوسته تربيت نيروی انسانی آگاه متعهد و کار آمد است که با کسب توانائيهای حرفه ای در اتاق عمل و بهره مندی از دانش و تکنولوژی روز ، خدمات مورد نياز مراقبتی و آموزشی مقرون به صرفه را در بالاترين سطح استاندارد جهت تعميم ، حفظ و ارتقاء سطح سلامت بيمار و جامعه ارائه دهند . اين امر از طريق توسعه دانش ، آموزش و پژوهش در رشته کارشناسی اتاق عمل ميسر می باشد . با تربيت اين نيروها مراقبت مطلوب و اثر بخش از بيماران در مراحل قبل ، حين و بعد از عمل به خصوص در جراحيهای تخصصی و انواع اسکوپی ها ، کنترل و پيشگيری از عفونتهای بيمارستانی ايجاد شرايط مناسب روحی برای بيماران و نگهداری مناسب از دستگاهها و تجهيزات پزشکی مقدور خواهد بود .
چشم انداز رشته (visson)
بر اساس اين برنامه آموزشی در 10 سال آينده همگام با پيشرفت سريع تکنيکهای جراحی و انجام اعمال جراحی روباتيک ، فراگيران اين رشته طبق استانداردهای انجمن جهانی تکنولوژيستهای جراحی آموزش خواهند ديد . دانش آموختگان اين رشته جايگاه خود را در عرصه های مختلف جراحی مشخص و تثبيت خواهند نمود و نه تنها به عنوان يک کارشناس مسائل عمومی اتاق عمل بلکه به صورت اختصاصی نيز قادر به ارائه خدمات اثر بخش و مقرون به صرفه در جهت اعتلای سطح سلامت جامعه و بهبود کيفيت اعمال جراحی خواهند بود و در سطح کشور و بين المللی مطرح خواهند شد .
خصوصيات فردی مورد نياز برای رشته
همه اعضای تيم جراحی بايد به اصول آسپسيس و انجام تکنيکهای استريل پايبند باشند . در اين را ستا و برای انجام استانداردهای اين حرفه ، صداقت و پايبندی به اصول اخلاقی ضروری است . يک تکنولوژيست اتاق عمل شايسته بايد نگرشی مراقبتی نسبت به بيمار و ديگر اعضای تيم جراحی و محيط داشته باشد . همچنين لازم است آناتومی و فيزيو لوژی طبيعی ، شرايط پاتولوژيکی موثر بر بيمار و پروسيجر جراحی طراحی شده را بداند و هر گونه تغييری را که برای تطابق با شرايط بيمار لازم است در نظر داشته باشد . تکنولوژيست اتاق عمل به عنوان عضوی از تيم اتاق عمل ، بايد قادر به اولويت بندی مسائل در شرايط اورژانس و پراسترس باشد، بنابراين نياز به افرادی است که احساس مسئوليت شديد و شخصيت با ثبات داشته، صبور و علاقمند به کمک به ديگران بوده وبه نياز های بيمار و ديگر اعضای تيم جراحی حساس باشند و از آنجا که کار در اتاق عمل نياز به ايستادن برای مدت زمان طولانی و توانايی برای جابه جايی و بلند کردن اشياء سنگين دارد و فرد را در معرض مناظر و بوهای ناخوشايند ، بيماريهای مسری ، و مواد خطرناک قرار می دهد فرد بايد توانايی جسمی لازم را داشته باشد .
فرصتهای شغلی
اغلب تکنولوژيستهای اتاق عمل در بخشهای جراحی بيمارستان ، بخشهای زنان و مامايی و مراکز مراقبتی سيار استخدام می شوند . اگرچه بيمارستانها اولين استخدام کننده تکنولوژيستهای اتاق عمل می باشند اما انتظار می رود استخدام آنها در مراکز جراحی سيار، مراکز مراقبتی سرپايی و مطبهای پزشکان افزايش يابد .به هر حال به علت زمينه آموزشی وسيع و تخصصی که اين افراد دارند ، سازمانهای استخدام کننده و اين دانش آموختگان می توانند گزينه های زير را نيز در نظر بگيرند .
- تخصص يافتن در زمينه های مورد علاقه مانند جراحی قلب ، ارتوپدی و اطفال
- استخدام به عنوان traveling St
- پيشرفت و ارتقاء به عنوان کمک جراح
- استخدام توسط يک جراح حيوانات يا تسهيلات مراقبتی حيوانات
- استخدام توسط يک سازمان پزشکی برای ارائه محصولات آنها
- توسعه توليد و تحقيق
- آموزش تکنولوژيستهای اتاق عمل
- خدمات نظامی
- استخدام به عنوان مشاور
- ( البته بخشی از اين مشاغل به دوره های آموزشی اضافی نياز دارد . )
رشته های مشابه در خارج کشور
همانطور که اشاره گرديد در سراسر دنيا برنامه اتاق عمل به دو صورت ارائه می شود : در حالت اول دانش آموختگان رشته کارشناسی پرستاری در يک دوره 2-1 ساله برای ورود به اتاق عمل آموزش می بينند . در حالت دوم دانشجويان در مقطع کاردانی آموزشهای عمومی دوره اتاق عمل را می گذرانند و برای ايفای نقش به عنوان فرد سيار و اسکراب ( دست شسته ) آماده می شوند و سپس در صورت تمايل در يک دوره 5/2 – 5/1 ساله برای ايفای نقش به عنوان کمک اول جراح آماده می شوند . برخی از مراکز دانشگاهی که در حالت اول ، دوره هايی برای اين رشته ارائه می دهند عبارتند از :
Mohawk college of applied arts and technology
George brown college
Algonquin college
Centennial college
Community college of Alleghenty county
Fanshawe college
و برخی از مراکز دانشگاهی که به صورت کاردانی دانشجو می پذيرند عبارتند از :
Indiana county technology center adult education
University of Minnesota crookston
Madisonville community college
Southern Maine community college
Western Navada community
college
دانش آموختگان دوره های کاردانی که مدرک دانشگاهی آنان مورد قبول انجمن تکنولوژيستهای اتاق عمل می باشد می توانند در دوره های آموزشی 5/2-5/1 ساله مطابق برنامه اين انجمن شرکت نمايند تا بتوانند موقعيت علمی و حرفه ای خود را در اتاق عمل ارتقاء بخشند .( اين انجمن از سال 1969 در حال فعاليت می باشد .)
اهداف کلی دوره (Aims)
برنامه دوره کارشناسی پيوسته اتاق عمل به منظور تربيت افرادی متعهد و مسئول است که بتوانند همگام با گسترش و توسعه تعداد جراحی ها و تکنولوژی جراحی با ارائه بهترين خدمات منطبق با اصول علمی پيشرفته ، پاسخگوی نيازهای بهداشتی درمانی جامعه باشند . لذا هدف از اين دوره آموزشی ارتقاء دانش ، نگرش و مهارت افراد( تکنولوژيستهای اتاق عمل ) برای ايفای نقش حرفه ای خود در زمينه های زير می باشد:
الف: در نقش کمک اول CFA) ( (Certified First Assistant) :
- توانايی آماده سازی محيط اتاق عمل با تکنيکهای آسپتيک ( استريل و ضد عفونی) را داشته باشد .
- اصول صحيح پوزيشن دادن ( وضعيت دادن به بيمار ) را به کار برد .
- ديد کافی از محل عمل در طول جراحی ( با کمک رترکتورها ، گازها و ساکشن ) فراهم کند .
- تکنيکهای مناسب برای کمک به جراح در هموستاز ( بند آوردن خونريزی ) را به کار برد .
- تکنيکهای مناسب برای بخيه زدن محورهای بدن را به کار برد .
- با پيش بينی نيازهای جراح به عمل جراحی سرعت بخشد .
- دانش لازم در مورد آناتومی و فيزيولوژی نرمال و پاتولوژيک داشته باشد .
- دانش لازم در مورد شرايط اورژانس داشته باشد .
- با رعايت نکات ايمنی اطاق عمل حافظ وسايل و تجهيزات گران قيمت اتاق عمل باشند و شرايط ايمنی برای بيمار وساير افراد اتاق عمل فراهم نمايند .
- مهارتهای سازمان دهی بالايی داشته باشد .
- نگرش حرفه ای داشته باشد .
ب: در نقش فرد اسکراب ( دست شسته ) و سيار ( Circulate ) :
- دانش و مهارت کافی در مورد مفاهيم پايه مراقبت از بيمار و تکنيکهای جراحی داشته باشند .
- به منظور فراهم نمودن مراقبت مطلوب از بيمار اصول آسپتيک ( استريل و ضد عفونی ) را به طور عملی به کار برند .
- مهارت لازم برای آماده سازی بيمار داشته باشند .
- توانايی ايفای نقش فرد اسکراب ( دست شسته ) را در همه اعمال جراحی پايه و اعمال جراحی تخصصی داشته باشد .
- رفتار پاسخگويانه و نگرش حرفه ای مورد انتظار از يک فرد در حرفه بهداشتی – درمانی را داشته باشد .
- دانش و توانايی لازم در مورد انجام مهارتهای مرتبط به فرد سيار را داشته باشد .
- با رعايت نکات ايمنی اتاق عمل حافظ وسايل و تجهيزات گران قيمت اتاق عمل باشند و شرايط ايمنی برای بيمار و ساير افراد اتاق عمل فراهم نمايند .
- دانش در مورد شرايط اورژانسی اتاق عمل داشته باشند .
- مهارتهای سازمان دهی و مديريتی داشته باشند .
امکان ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر
نظر بر اينکه اين رشته در سال 1386و با تلاش و کوشش گروههای اتاق عمل راه اندازی گرديده است، رشته ای کاملاً نو پا می باشد. اما گروه مذبور در نظر دارد بر اساس استانداردها و راهنمايی های انجمن تکنولوژيستهای اتاق عمل امريکا در راستای ادامه تحصيل اين دانش آموختگان نيز پيشنهاداتی به وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ارائه نمايد. در حال حاضر با توجه به حيطه فعاليت اين دسته از دانش آموختگان در ساير کشورها به نظر می رسد دانش آموختگان اين رشته بتوانند در آينده در رشته های مرتبط مانند آناتومی، فيزيولوژی ، مهندسی تجهيزات پزشکی، کمک اول جراح و ... ادامه تحصيل دهند. اعضای اين گروه اميدوار هستند که بتوانند با تلاش خود در جهت ارتقاء و اعتلای اين حرفه گامی هر چند کوچک بردارند.
رشته های مشابه داخل کشور :وجود ندارد.
نقش دانش آموختگان در نظام بهداشتی (Role definition)
دانش آموختگان می توانند در نقشهای مراقبتی ، ارتباطی ، پژوهشی انجام وظيفه نمايند .
وظايف حرفه ای دانش آموختگان ( Task analysis ) :
وظايف حرفه ای در نقش مراقبتی : اگر چه نقش مراقبتی فرد سيار ، کمک اول و فرد اسکراب (دست شسته ) با يکديگر همپوشانی دارد و کاملاً قابل تفکيک از يکديگر نمی باشد ولی به طور کلی می توان نقشهای مراقبتی اين افراد را به صورت زير بيان نمود :
الف : وظايف حرفه ای فرد سيار ( Circulate ) : آماده نمودن اتاق عمل ، انتقال بيمار به اتاق عمل ، پوزيشن دادن ( وضعيت دادن ) به بيمار ، پرپ بيمار ( ضد عفونی نمودن محل عمل ) ، فراهم نمودن لوازم و تجهيزات اضافی لازم در طول انجام عمل جراحی و ارزيابی مداوم شرايط اتاق عمل و بر آورده نمودن نيازهای تيم جراحی است .
ب: وظايف حرفه ای کمک جراح : پوزيشن دادن ( وضعيت دادن ) به بيمار ، فراهم نمودن ديد مناسب جهت محل عمل برای جراح ( با کمک رترکتورها ، گازها و ساکشن )، همکاری در هموستاز ( بند آوردن خونريزی ) و بخيه زدن ، پانسمان و ساير عملکردهايی که به جراح در انجام يک عمل صحيح همراه با نتايج مطلوب کمک می کند . اين اعمال تحت نظارت مستقيم جراح انجام می گردد . کمکهای جراح در اتاق عمل در سه سطح پايه ، عمومی و تخصصی فعاليت می کنند .
ج : وظايف حرفه ای اسکراب ( دست شسته ) ( STSR ) : تکنولوژيستهای جراحی برای ايفاء نقش اسکراب ( دست شسته ) در سه سطح يک ، دو و سه فعاليت می کنند . در سطح اول فرد وارد عملهای عمومی می شود و در سطح دوم می تواند در عملهای تخصصی تر ايفای نقش نمايد و در سطح سوم فرد در حوزه مديريت نيز وارد عمل می شود . به طور طبيعی تکنولوژيست اتاق عمل در يک وضعيت استريل در طول عمل جراحی عمل می کند ، همچنين بسياری از وظايف غير استريل ( وظايف فرد سيار ) را نيز در طی يک روز کاری انجام می دهد . فرد اسکراب ( دست شسته ) در سه مرحله مراقبت از بيمار با حداقل نظارت اعضای تيم جراحی فعاليت می کند برخی از وظايف اسکراب ( دست شسته ) در هر مرحله از مديريت بيمار عبارتند از :
الف ) قبل از عمل جراحی :
ب) در طول عمل :
- حفظ محيط استريل
- دادن وسايل و تجهيزات به جراح و کمک جراح براساس نياز آنها
- ارزيابی و پيش بينی نيازهای بيمار و جراح و فراهم نمودن آيتمهای ضروری بر اساس نياز
- شمارش آيتمهای ضروری
- مراقبت از نمونه ها
- کاربرد پانسمان
ج) بعد از عمل :
- حفظ محيط استريل تا زمانی که بيمار انتقال داده شود .
- حذف وسايل و تجهيزات مصرف شده از اتاق عمل
- مراقبت و نگهداری از وسايل و تجهيزاتی که مجدداً استفاده می شود .
- انتقال بيمار جراحی شده از اتاق عمل به اتاق بهبودی .
- آماده سازی اتاق عمل برای بيمار بعدی .
وظايف حرفه ای در نقش پژوهشی
- ارتباط درمانی و آرامش بخش با بيماران
- ارتباط با اعضای تيم جراحی شامل فرد بيهوشی دهنده، تکنولوژيستهای راديولوژی و پاتولوژيستها، جراح ، کمک جراحان ، مديران اتاق عمل ، اساتيد و دانشجويان گروههای پرستاری ، بيهوشی ، اتاق عمل ، پزشکی .
- ارتباط واحدهای مختلف اتاق عمل مانند آزمايشگاه ، بانک خون ، راديو لوژی، مهندسی پزشکی ، بازاريابان محصولات و تجهيزات پزشکی و ...
- ارتباط با دفتر پرستاری و سيستم اداری بيمارستان .