کاتاراکت
چه روشهائی برای جراحی آبمروارید وجود دارد؟
1-Phaco(Phacoemulsification)
2- Extracapsular Cataract Extraction
3- MIC (Micro Incision )
تكنیك عمل فیكو چگونه است؟
به طور كلی عمل آب مروارید شامل خارج كردن عدسی كدر شده و در اغلب موارد كار گذاشتن لنز مصنوعی داخل چشمی به جای عدسی طبیعی چشم است. با این وجود در بعضی شرایط نادر ممكن است لنزی داخل چشم كارگذاشته نشود.
متداول ترین برش ایجاد شده برای انجام این عمل، یك برش 3 میلیمتری، یعنی برشی كمتر از 3/1 سانتیمتر است. این برش به دلیل كوچك بودن احتیاجی به بخیه و ترمیم ندارد و پس از عمل خودبه خود بهبود مییابد.
جراح سپس یك دریچه دایره ای در كپسول عدسی- غشای بسیار نازكی كه عدسی را میپوشاند- ایجاد كرده كه این فرآیند capsulorhexis نامیده میشود كه این عمل به دقت بسیار زیادی نیاز دارد زیرا ضخامت كپسول عدسی 1000/4 میلیمتر است.
در روش Phacoemulsification از امواج اولترا سونیك(مافوق صوت) برای شكستن عدسی به ذرات ریزتر استفاده میشود. این ذرات سپس با كمك یك لوله مكشی بیرون آورده میشوند. قسمت خلفی(عقبی) كپسول عدسی دستنخورده در جای خود باقی میماند تا عدسی مصنوعی بر روی آن كار گذاشته شود.
روش Extracapsular cataract extraction زمانی به كار میرود كه عدسی بسیار سفت شده باشد و امواج به كار رفته در Phacoemulsification قادر به شكستن آن به ذرات ریزتر نباشند. در این روش برشی در حدود 10 میلیمتر در چشم ایجاد میشود و هسته عدسی به صورت یك تكه خارج شده و برش ایجاد شده نیاز به بخیه دارد.
در عمل فیكو عدسی داخل چشمی به صورت تاشو بوده و از طریق منفذ كوچك ایجاد شده به داخل چشم فرستاده میشود. این عدسی در مجاورت كپسول خلفی باز شده و اندازه اپتیك آن به 6 میلیمتر میرسد و به وسیله بازوهای كناری كه به آنها haptic گفته میشود در داخل كپسول، محكم قرار می گیرد. معمولا" برای ثابت نگاه داشتن عدسیها در داخل چشم احتیاجی به بخیه وجود ندارد.
در حین جراحی چه اتفاقاتی میافتد؟
این جراحی در شرایط فعلی و با پیشرفت تكنیكهای جراحی یك عمل سرپائی بوده و احتیاج به هیچ آمادگی خاصی نیست، اگرچه انجام یك سری آزمایشات روتین و مشاوره قلب و عروق قبل از آن الزامی است. اغلب از بیماران خواسته میشود كه 1 ساعت قبل از جراحی در بیمارستان حاضر شوند. قبل از جراحی از قطرههای چشمی برای كاهش درد، كاهش التهاب، كاهش احتمال خطر عفونت و برای بازكردن كامل مردمك استفاده میشود. برای انجام این جراحی از بیحسی موضعی استفاده میشود. در حین این عمل فرد كاملا" بیدار و هوشیار است اما ممكن است بنا به درخواست بیمار یا صلاحدید پزشك از داروهای آرامبخش ضعیف استفاده شود. معمولا" از فرد خواسته میشود كه در حین عمل به نور میكروسكوپ جراحی نگاه كند. این جراحی معمولا" 20 تا 30 دقیقه طول میكشد و پس از آن بیمار برای 1 ساعت تحت مراقبت بوده و سپس میتواند به منزل رود.
بعد از جراحی چه اتفاقی میافتد؟
معمولا" از بیمار خواسته میشود كه همان روز یا روز بعد برای بررسی مجدد چشم به پزشك مراجعه كند. بسته به نوع جراحی به كار رفته و تصمیم پزشك ممكن است از فرد خواسته شود كه از پوشش محافظ به خصوص در هنگام خواب استفاده كند. در چند هفته اول پس از جراحی شخص نباید چشمان خود را مالش داده و همچنین از وارد كردن فشار برروی آنها باید خودداری كند. برای بیمار، قطرههای چشمی ضد التهاب و آنتی بیوتیك تجویز میشود و سپس درمدت 1 ماه بعد از عمل این داروها بهتدریج قطع میشوند.
معمولا" روز عمل یا روز بعد از عمل او میتواند فعالیتهای معمول خود مانند خواندن كتاب و تماشای تلویزیون را انجام داده اما برای ارزیابی دید و تعیین نمره عینك جدید باید بین 3 تا 4 هفته صبر كند. اكثر بیماران بعد از عمل، جهت مطالعه نیاز به عینك داشته اما در 90% موارد برای دید دور دیگر نیازی به عینك ندارند.
عوارض بعد از جراحی كدامند؟
با وجود اینكه جراحی آب مروارید یكی از كم عارضه ترین عملهای جراحی میباشد، به ندرت ممكن است مشكلاتی نیز پدید آید. این عوارض میتواند از ازدست دادن بینائی تا یك التهاب خفیف متغیر باشد. به طوركلی از دست دادن بینائی بسیار نادر بوده اما ممكن است به دلیل التهاب یا خونریزی چشمی در حین عمل یا جداشدگی شبكیه- كه ممكن است ماهها یا سالها پس از جراحی رخ دهد- اتفاق بیافتد. اغلب عوارض جزئی بوده مانند تورم قرنیه یا شبكیه، افزایش فشار داخل چشم و پلك ملتهب كه با تجویز دارو بهبود مییابد. 98% موارد جراحیهای آب مروارید بدون به وجودآمدن عارضهء خاصی با موفقیت انجام میشود و در 95% موارد دید فرد بهتر میشود. در اشخاصی كه دید آنها بعد از جراحی بهتر نمیشود معمولا" یك بیماری زمینهای چشمی مانند دژنرسانس وابسته به سن ماكولا، رتینوپاتی دیابتی یا بیماریهای دیگری وجود دارد.
اگر عدسی هر دو چشم كدر شده باشد آیا عمل آنها در یك جلسه صورت میگیرد؟
معمولا" در این حالت، جراح در دو جلسه مختلف این عمل را برای چشمها انجام میدهد. در واقع جراح صبر میكند تا فرآیند ترمیم چشم عمل شده انجام شود و سپس جراحی چشم دوم را انجام خواهد داد. بین عمل دو چشم می تواند بین 1 تا 3 هفته فاصله گذاشته شود.
انجام چه آزمایشاتی قبل از عمل جراحی لازم است؟
چشم پزشك معمولا" قبل از جراحی با استفاده از سونوگرافی( امواج مافوق صوت) و یا دستگاه IOLMaster اندازه و شكل چشم شما را دقیقا" ارزیابی میكند تا بتواند قدرت عدسی داخل چشمی مورد نیاز را مشخص كند.
انواع لنزهائی كه بعد از عمل در چشم كارگذاشته میشوند كدامند؟
o لنز تككانونی(مونوفوكال)
o لنز چند كانونی(مولتیفوكال)
لنزهای چندكانونی، باعث تمركز همزمان نور از فاصلهء دور و نزدیك میشوند، بنابراین وابستگی افراد به عینك و یا لنزهای تماسی را كاهش میدهند. در حال حاضر دو نوع رفراكتیو و دفراكتیو این نوع لنزها وجود دارد كه هریك دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. در صورت استفاده از لنزهای Refractive دید دور و دید متوسط عالی بوده و دید نزدیك نیز قابل قبول میباشد اما ممكن است كه فرد برای دیدن جزئیات مشكل داشته باشد.
در صورت استفاده از لنزهای Diffractive دید نزدیك(دید مطالعه) خوب بوده و دید دور نیز خوب است اما ممكن است كه دید متوسط دچار اشكال باشد. مثلا" ممكن است لازم باشد كه فرد فاصله خود با كامپیوتر را كم كرده و یا اندازه فونتها را افزایش دهد. همینطور ممكن است بعضی از افراد در شب هاله های نورانی در اطراف منبع نور ببیند.
o لنزهای تطابقی )Accommodative): عدسی چشم انسان به طور طبیعی برای دید نزدیك واضح و شفاف، تطابق مییابد، فرآیندی كه با افزایش سن و كاهش قدرت انعطاف پذیری عدسی به تدریج كاهش مییابد. لنزهای تطابقی نیز از موادی ساخته شده اند كه سعی میشود مانند عدسی طبیعی انسان قدرت تطابق داشته باشد، اگرچه تطابق ایجاد شده توسط این لنزها كمتر از میزان مورد نیاز انسان است.
در صورت وجود عیوب انكساری، آیا استفاده از لنزهای داخل چشمی باعث اصلاح عیوب انكساری خواهد شد؟
در بیمارانی كه نزدیك بینی یا دوربینی قابل توجهی دارند، با افزایش دقت دستگاه های اندازه گیری و محاسبه نمره لنز داخل چشم، بیش از 90% بیماران، بعد از عمل در محدوده ای قرار می گیرند كه جهت دید دور احتیاجی به عینك ندارند. در بیمارانی كه دارای آستیگماتیسم قابل توجهی هستند، بایستی از برش های خاصی ضمن عمل یا عدسی های داخل چشمی توریك( جهت اصلاح آستیگماتیسم) استفاده نمود ولی درهرصورت احتمال باقیماندن بخشی از آستیگماتیسم در این بیماران وجود دارد.
آیا ظاهر چشمان فرد بعد از عمل آبمرواید تغییر خواهد كرد؟
خیر. بعد از عمل آب مروارید ظاهر چشمان فرد تغییر نخواهد كرد. یعنی سایر افراد، با نگاه كردن به چشم بیمار متوجه انجام عمل آب مروارید در آن نخواهند شد. تنها تفاوت در این است كه ممكن است عدسی داخل چشمی به دلیل شفافیت زیادی كه دارد باعث انعكاس نور شده درخشان تر از عدسی خود بیمار باشد.
Second Cataract یا aftercataract یا آب مروارید ثانویه چیست؟
این حالت زمانی اتفاق میافتد كه قسمت خلفی كپسول عدسی كه برای حفاظت از لنز داخل چشمی كارگذاشته شده در چشم در محل خود باقی مانده است تیره شده و باعث ایجاد كدورت بینائی میشود. این حالت كه "كدر شدن كپسول خلفی" نیز نامیده میشود ممكن است كه ماهها یا سالها بعد از جراحی آب مروارید اتفاق بیافتد و امروزه با بهبود تكنیك های عمل جراحی و تغییراتی كه در طراحی لنزهای داخل چشمی صورت گرفته است، بروز این مشكل به اندازه قابل توجهی نسبت به گذشته كاهش یافته است. در حالی كه در زمان استفاده از لنزها و تكنیك های قدیمی تا 50% بیماران نیاز به كپسولوتومی داشته اند، امروزه كمتر از 10% بیماران بعد از عمل كاتاراكت نیاز به این جراحی دارند. علت این كدورت، رشد سلولهای كپسول خلفی میباشد. درمان "كدورت كپسول خلفی" ساده و سریع است. برای درمان این حالت از YAG laser capsulotomy استفاده میشود كه در این تكنیك از لیزر برای بازكردن منفذی در كپسول استفاده میشود تا به نور وارد شده به چشم اجازه عبور بدهد. Capsulotomy به معنای برش و ورود به كپسول و YAG مخفف Yttrium-aluminum-garnet نوع دستگاه لیزر است.
انجام این تكنیك كه یك عمل سرپائی است معمولا" كمتر از 5 دقیقه طول میكشد. بعد از آن معمولا" شما در حدود 1 ساعت در مطب پزشك میمانید تا ایشان مطمئن شوند كه فشار چشم شما افزایش نیافته است.