وبلاگ تخصصی اتاق عمل

علائم ونشانه ها

دژنراسيون ماكولا مي تواند سبب كاهش ديد تدريجي يا ناگهاني شود. اگر خطوط مستقيم را موجدار مي بينيد، ديدتان تار است، يا لكه هاي تيره در مركز ديد خود مي بينيد احتمال دارد كه دچار علائم اوليه دژنراسيون ماكولا شده باشيد. در بسياري موارد قبل از اينكه بيمار دچار علائم شود چشم پزشك علائم اوليه بيماري را در معاينه تشخيص مي دهد. اين كار معمولا از طريق تست ميدان بينايي صورت مي گيرد.

در دژنرسانس ماكولا ديد مركزي مختل شده و بيمار در مركز ديد خود لكه اي سياه مي بيند.

علت دژنراسيون ماكولا

علت دقيق اين بيماري هنوز شناخته نشده است. نوع خشك ممكن است بر اثر پير و نازك شدن بافت ماكولا، رسوب رنگدانه ها در ماكولا، و يا تركيبي از اين دو ايجاد شود. در نوع تَر عروق خوني جديد در زير شبكيه رشد كرده و خون و مايع از آنها نشت مي كند. اين نشت سبب مرگ سلول هاي شبكيه شده و باعث ايجاد نقاط كور در ديد مركزي مي شود.

عواملي كه شانس ابتلا به بيماري را افزايش مي دهد عبارتند از: سابقه خانوادگي، مصرف سيگار، فشار خون بالا، دوربيني و چاقي.

بسياري از پژوهشگران و چشم پزشكان معتقدند كه بعضي از مواد غذايي نظير روي، لوتئين، زيگزانتين (Xyxantine) و ويتامين هاي A، C و E به كاهش خطر ابتلا به بيماري كمك كرده و يا پيشرفت AMD خشك را كند مي كنند. چربي ها نيز ممكن است در اين ميان نقش داشته باشند. در مطالعه اي كه نتايج آن در شماره آگوست 2001 مجله چشم پزشكي Archive of Ophthalmologoy چاپ شده است نتيجه گيري شده است كه مصرف اسيد هاي چرب امگا-3 كه در ماهي به ميزان فراواني يافت مي شود اثر حفاظتي در مقابل دژنراسيون ماكولا دارد. از سوي ديگر، مصرف اسيدهاي چرب امگا-6 كه در روغن هاي نباتي يافت مي شوند خطر ابتلا را افزايش مي دهد.

بعضي از موارد دژنراسيون ماكولا عارضه اي از داروهاي سمي نظيركلروكين (دارويي ضد مالاريا) يا فنوتيازين ها (دسته اي از داروهاي روانپزشكي) هستند.

درمان دژنراسيون ماكولا

اين بيماري درمان قطعي ندارد ولي درمان هايي براي جلوگيري از پيشرفت بيمار و يا حتي بهبود ديد وجود دارد.

ويتامين ها و مواد معدني: تحقيقات نشان داده است كه ويتامين هاي آنتي اكسيدان نظير بتا-كاروتن (ويتامين A) و ويتامين هاي C و E ممكن است ماكولا را در برابر تخريب محافظت كنند. اخيرا در مطالعه اي بر روي 3600 بيمار نشان داده شده است كه مصرف ويتامين هاي C و E، بتا-كاروتن و روي، خطر پيشرفت بيماري را در بعضي بيماران تا 28% كاهش مي دهد. اين يافته ها سبب مي شوند تا پژوهشگران به بيماران در خطر ابتلا به AMD پيشرفته توصيه كنند آنتي اكسيدان و روي به مقادير زير مصرف كنند. مقادير توصيه شده به شرح زيرند:

• 500 ميلي گرم ويتامين C
• 400 واحد ويتامين E
• 15 ميلي گرم بتا-كاروتن
• و 80 ميلي گرم اكسيد روي

بايد توجه داشت كه كسانيكه سيگار مي كشند نبايد از قرص هاي بتا-كاروتن استفاده كنند زيرا ريسك ابتلا به سرطان ريه در اين افراد و كسانيكه تازه سيگار را ترك كرده اند با مصرف بتا-كاروتن افزايش مي يابد.

درمان دارويي با ويزودين (Visudyne): ويزودين اولين دارويي است كه براي نوع تَر بكار مي رود. در اين روش درماني، دارو به دست بيمار تزريق شده و سپس با استفاده از يك ليزر غير حرارتي فعال مي شود. فعال شدن دارو سبب ايجاد واكنشي شيميايي مي شود كه عروق خوني غير طبيعي را از بين مي برد. از هر 6 بيمار درمان شده يك نفر ديد بهتري پيدا مي كند و اين دو برابر بيماراني است كه از اين دارو استفاده نمي كنند.

درمان با ليزر: فوتوكوآگولاسيون با ليزر (Laser Photocoagulation) با تخريب و عايق بندي عروق خوني جديد و جلوگيري از نشت خون و مايع باعث بهبود بيماران مبتلا به نوع تَر مي شود. در اين روش جاي ليزر مانند زخمي بر روي شبكيه باقي مي ماند و باعث بوجود آمدن نقاط كور در ديد بيمار مي شود. پژوهشگران مشغول بررسي راه هايي براي كاهش زخم ها و همچنين درمان نوع خشك بيماري با ليزر هستند.

فيلتراسيون خوني (Blood Filtration): در اين روش كه حدود 2 دهه پيش توسط ژاپني ها ابداع شد جريان متفاوت خون در غشاء سبب كاهش مقدار بعضي از پروتئين ها و اسيد هاي چرب كه مقدارشان زياد است و ممكن است مضر باشند مي شود. اين تكنيك در بيماريهاي مختلفي بكار گرفته شده است ولي نوع جديدي از آن بنام رئوفرزيس (Rheopheresis) براي درمان نوع خشك AMD تست شده است. رئوفرزيس هنوز توسط سازمان غذا و داروي آمريكا (FDA) تأييد نشده است ولي بصورت تجارتي در كانادا و اروپا در دسترس است.

تلسكوپ قابل جاگذاري (Implantable Telescope): اين وسيله تلسكوپي كوچك است كه تصوير را بزرگ كرده و بر روي شبكيه مي اندازد. بزرگ شدن تصوير سبب مي شود كه نسبت قسمت تخريب شده ماكولا به اندازه تصوير كم شود و در نتيجه لكه هايي كه در ديد مركزي ديده مي شوند كوچكتر شوند. تلسكوپ مينياتوري قابل جاگذاري (Implantable Miniature Telescope) در اواخر دهه 90 اختراع شد و در حال حاضر بر روي 200 بيمار آزمايش شده است.

وسايلي كه براي كاهش بينايي استفاده مي شوند: هر چند اخيراً پيشرفت هاي زيادي در درمان AMD صورت گرفته است ولي ديد از دست رفته قابل بازگشت نيست. براي بيماراني كه ديدشان را از دست داده اند وسايلي وجود دارد كه با استفاده از لنز هاي بزرگ كننده و نور زياد به بهبود بينايي كمك مي كنند. بعضي از اين وسايل تصوير را به قسمت هاي محيطي تر شبكيه و خارج از محدوده ماكولا منتقل مي كنند.