وبلاگ تخصصی اتاق عمل

MGD چيست؟
MGD مخفف Meibomian Gland Dysfunction است. اين عارضه بيشتر به نام Meibomitis ناميده مي شود و اسامي ديگر آن meibomianitis و بيماري لبه پلك lid margin disease است. گاهي دربعضي متون به نام بلفاريت خلفي posterior blepharitis نيز ناميده مي شود. اين عبارت اشاره به اختلال عملكرد و التهاب غدد ميبومين (سباسه) دارد.

محل قرار گيري غدد مبومين كجاست؟
حدود 50 عدد از اين غدد سباسه در لبه پلك فوقاني و 25 عدد در لبه پلك تحتاني قرار دارند. تعداد غدد مبومين در منابع مختلف به ميزان متفاوت گزارش شده است. اين غدد مسئول ترشح سبوم يعني مايع چربي هستند كه مانع از تبخير اشك مي شود.
به طور كلي لايه هاي مختلف اشك عبارتند از:
1- داخلي ترين و نازك ترين لايه كه لايه نازكي از موكوس است توسط سلول هائي در ملتحمه توليد و ترشح مي شود .
2- لايه مياني ضخيم ترين لايه است و در واقع مانند محلول بسيار رقيق آب و نمك مي باشد. غدد اشكي اصلي كه در زير پلك فوقاني قرار مي گيرند و غدد اشكي كمكي اين قسمت از اشك را توليد مي كنند. عملكرد اين لايه باعث مي شود كه چشم مرطوب نگاه داشته شود و از طرفي باعث جاري شدن گرد و غبار و اجسام خارجي به خارج از چشم مي شود. اشكال در ترشح اين لايه آبكي چشم شايع ترين علت ايجاد خشكي چشم است و اين بيماري اصطلاحا" كراتوكونژكتيويت سيكا ناميده ميشود.
3- سطحي ترين لايه اشك لايه بسيار نازكي از جنس چربي است كه به وسيله غدد ميبومين ترشح مي شود. وظيفه اصلي اين لايه اين است كه مانع از تبخير لايه هاي آبكي زيرين خود مي شود.

عملكرد غدد ميبومين چيست؟
همان طور كه در بالا به آن اشاره شد ترشحات غدد ميبومين باعث حفظ و ثبات مايع اشكي و در نتيجه مرطوب نگاه داشتن چشم مي شود. با پلك زدن، پلك فوقاني پايين آمده بر روي چربي ها فشار وارد كرده و لايه اي از اين چربي ها را به سمت بالا كشيده و باعث پوشيده شدن اشك با اين چربي ها شده و مانع تبخير آن مي شود و به اين ترتيب سطح چشم مرطوب مي ماند.

در هنگام اختلال عملكرد اين غدد چه اتفاقي مي افتد؟
اختلال عملكرد اين غدد باعث مي شود كه اشك سريع تر تبخير شده و در نتيجه علائمي مانند خشكي چشم، سوزش، تحريك، احساس جسم خارجي و قرمزي در پلك و ملتحمه ايجاد شود. در افرادي كه از لنز تماسي استفاده مي كنند ممكن است ابراز شود كه ديگر نمي توانند مانند قبل لنز خود را تحمل كنند.

علل ايجاد اختلال عملكرد غدد مبومين چيست؟
دليل عمده اختلال عملكرد اين غدد مسدود شدن آنها مي باشد. اصلي ترين علتي كه باعث انسداد اين غدد مي شود تغييرات هورموني است. تغيير در سطح استروژن باعث غليظ شدن ترشحات مي شود. در ضمن تغيير در سطح استروژن باعث افزايش تعداد استافيلوكوك ها ميشود كه به طور طبيعي جزئي از پوشش ميكروبي سطح چشم هستند.
دو اختلال پوستي كه مي توانند باعث ايجاد بلفاريت خلفي يا همان MGD شوند عبارتند از: روزه آسه Rosacea و درماتيت سبورئيك (شوره سر)

تشخيص هاي افتراقي اين بيماري كدامند؟
خشكي چشم Dry eye syndrome : بسياري از بيماراني كه از خشكي چشم رنج مي برند اغلب به عنوان بيماراني تحت درمان قرار مي گيرند كه مشكل آنها در لايه آبكي چشم است مانند استفاده از قطره اشك مصنوعي در اين بيماران و اختلال غدد مبومين معمولا" در مراحل اوليه جز تشخيص هاي افتراقي قرار نمي گيرند.
بلفاريت قدامي : بلفاريت مزمن مي تواند باعث اختلال مزمن غدد مبومين شود كه درنهايت باعث خشكي چشم مي شود.

درمان اين اختلال چيست؟
اساس درمان بلفاريت ( چه قدامي و چه خلفي) تعهد به يك برنامه دراز مدت بهداشت پلك است.
موارد مربوط به بهداشت پلك:
1- استفاده از يك كمپرس گرم كه باعث نرم شدن پلاك هاي جامد تشكيل شده در لبه پلك مي شود.
2- لبه پلك بايد شسته و تميز شود تا مواد دَلمه شده از لبه پلك و منافذ غدد ميبومين شسته شوند. معمولا" براي اين كار از آب استفاده مي شود اگر چه بعضي از پزشكان ترجيح مي دهند كه از چند قطره شامپوي بچه نيز استفاده كنند. توجه بايد كرد كه در اين كارفقط لبه پلك تميز شود و پوست و ملتحمه مجاور پلك آسيب نبيند. تميز كردن شديد مجاز نيست و حتي ممكن است باعث صدمه به چشم شود.

درمان هاي داروئي:
1- استفاده از يك آنتي بيوتيك موضعي در لبه پلك بعد از اين كه شسته و يا كمپرس گرم شد. معمولا" از تتراسايكلين به مدت 1 تا 2 ماه استفاده مي شود.
2- در درمان داروئي بلفاريت نه تنها از آنتي بيوتيك هاي موضعي استفاده مي شود بلكه در مواردي از كورتون موضعي و آنتي بيوتيك خواركي نيز استفاده مي شود.
3- اخيرا" مقالاتي مربوط به موثر بودن استفاده از اسيدهاي چرب حاوي امگا- 3 به صورت قرص براي درمان بلفاريت و خشكي چشم منتشر شده است.

تهيه و تنظيم: دكتر الهام محمدي
ويرايش علمي متن: دكتر سپيده توكلي زاده- فوق تخصص اكولوپلاستيك و استرابيسم

منابع:

http://www.dryeyezone.com/encyclopedia/mgd.html

http://en.wikipedia.org/wiki/Meibomian_gland

http://www.emedicine.com/OPH/topic81.htm

http://www.eye.com.ph/mgd-meibomian-gland-dysfunction.htm

http://www.medterms.com/script/main/art.aspx?articlekey=22450

http://www.emedicinehealth.com/eyelid_inflammation_blepharitis/article_em.htm